TRALLEİS’Lİ SEİKİLOS’UN ÜNLÜ BESTESİ: İ.S. I-II. YÜZYIL


seikilos-notalar-copy

      1883 yılında İzmir-Aydın demiryolunun yapımı sırasında ortaya çıkan ve İ.S. I. veya II. yüzyılda Tralleis (Aydın) civanda yaşayan Seikilos adındaki birine ait olan mezar taşının üzerinde Grekçe bir mezar yazıtı ve bir melodinin söz ve bestesi yer almaktadır (toplam 13 satırlık seikilos-tastan-kopya-webbu yazıtın 1-5 ile 12-13. satırları mezar yazıtını, 6-11. satırları ise müziğe esas olan güfteyi içermekte olup, yazıtın ilk 11 satırı vezinlidir). Yazıt şöyledir:

mezar-tasi-web-iin

          Seikilos dikti beni, ben taştan bir heykelim,

          Anısını yaşatmaktır sonsuza dek görevim.


            (GÜFTE:)

          Işılda yaşadığın sürece,

          Hiçbir şeyi dert etme,

          Yaşam kısacık, ve zaman

          Bedelini ödetir günü gelince.


          Euter(pes) oğlu Seikilos (bunu) henüz hayatta iken (yaptırdı).

          Yazıtı önemli kılan tarafı, güftenin her hecesinin üzerinde birer notanın yer almasıdır. Eski Yunanlıların kullandıkları notalar enstrümental ve vokal amaçlı olup, enstrümental olanlar 15 işaretten, vokal olanlar ise Yunan alfabesindeki 24 harften oluşmaktaydı. O halde Seikilos adındaki mezar sahibi, mezar taşının üzerine dört satırlık bir güfte ve buna ilişkin besteye ait notaları yazdırmıştı.

          Antik devirden günümüze çok az sayıda melodi, hepsi küçük parçalar halinde olmak  üzere, birkaç papyrus, 4 elyazması ve 2 adet yazıt aracılığı ile ulaşabilmiştir. Seikilos’un mezar yazıtı, antik devirden günümüze noksansız ulaşan tek müzik parçasını kaydettiği için müzik tarihinde çok özel bir yere sahiptir. Onun bu hüzünlü müziğinin dinleyicilere huzur veren Phrygia müziğinden etkilendiği kabul edilmektedir.

          Ne yazık ki, Seikilos’un “ölümsüz anısını” simgeleyen bu yazıt şimdi olması gereken yerden çok uzakta, Kopenhag Millî Müzesi’ndedir.

 H. Malay

KISA KAYNAKÇA:

E. Pöhlmann, Griechische Musikfragmente (1970), 54-7.

F. Poljakov, Die Inschriften von Tralleis und Nysa I (1989), no. 219.

R. Merkelbach - J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten I (1998), 207-8.

S. Çelik, "Tralleis'li Seikilos'un Ünlü Bestesi", Arkeoloji - Sanat 120 (2005), 115-7.